‘Genoeg markt voor ons allemaal’

Ze komen elkaar tweewekelijks tegen in de Businessclub van NAC. En ja, dan drinken ze gezellig een biertje met de ander. Denken in termen van concurrentie? Het was al niet aan de orde, maar is het zeker niet aan de orde in een tijd waarin Van Gils (40 werknemers), Jacobs (ruim 85) en Hoppenbrouwers (in de vestigingen Breda, Roosendaal en Dongen samen zo’n 250) jaar na jaar groter worden. De installatietechniek is booming. ‘Er is genoeg markt voor ons allemaal’, zegt Freddy.

Installeren is niet meer een kwestie van kabeltjes op een goede wijze met elkaar verbinden. Het gaat in de sector meer en meer om high tech: domotica, het verbeteren van energieprestaties, gebouwbeheer op afstand. René: ‘Vroeger was ons werk bij nieuwbouw of renovatie hooguit een kwart van de aanneemsom. Nu hebben we veruit de grootste impact en zijn we vaak leading in het proces.’ Freddy: ‘Een gebouw wordt vandaag niet meer neergezet als bouwkundig hoogstandje, maar vanuit de gedachte dat een gebruiker er comfortabel moet kunnen verblijven. Daar zijn wij voor.’

Minder montage, meer kennis

Het houdt in dat installateurs in een transformatie zitten. Het meer eenvoudige werk wordt steeds vaker uitbesteed, het eigen personeelsbestand bestaat straks alleen nog maar uit specialisten. De wensen van de klant vragen om specifieke expertise. Of zoals Freddy het verwoordt: ‘Het montagewerk neemt af, het kenniswerk neemt toe.’ Dat betekent ook dat het voor kleine bedrijven moeilijk wordt om zich staande te houden, denkt Manfred. ‘Je hebt straks vooral nog grote bedrijven en zzp’ers. Als klein bedrijf is het lastig om alle benodigde kennis te bundelen.’ René ondervindt dat aan den lijve. ‘Het is de reden dat wij de afgelopen jaren fors zijn gegroeid. Dat was nooit mijn doel, maar ik kan het niet tegenhouden.’

Participatie in het onderwijs

De ontwikkeling in de branche vraagt veel van het onderwijs. Jonge talenten moeten anders op hun toekomst worden voorbereid dan in het verleden. Dat is een forse uitdaging, vindt René. ‘Bijna niet te doen. Vind maar eens leraren die de materie goed kunnen overbrengen. Doordat ze vanuit school niet alle nieuwe technieken meekrijgen, verliezen ze al snel het gevoel met de praktijk.’ Het vraagt om participatie vanuit de sector zelf. Freddy: ‘Wij zijn onderdeel van Techniek Nederland. Vanuit die rol schrijven we mee aan lesprogramma’s. Om daar tijd in te steken, moet je al een groot bedrijf zijn. Wat wel mooi is: de saamhorigheid tussen bedrijven is groot. We beseffen dat we elkaar nodig hebben om jonge mensen klaar te maken voor het werk. Zie het als een maatschappelijke opdracht die we samen moeten vervullen.’

Eigen praktijkscholen

Om die opdracht goed uit te voeren, is het van belang om jonge mensen stevig onder de vleugels te nemen. Hoppenbrouwers heeft eigen praktijkscholen om mensen zelf mee op te leiden, Van Gils en Jacobs startten in 2017 met twee andere collega’s Tech Talents. ‘Ik denk dat in deze regio 80 procent van de schoolverlaters bij een van deze vijf bedrijven terecht komt’, rekent René voor. ‘Momenteel hebben we bij Tech Talents zo’n 70 jongeren in een BBL-opleiding. Ze hebben een intensieve begeleiding nodig. Het is in deze tijd lastig om school met werk te combineren. Wij zorgen ervoor dat iedereen met de materialen van nu werkt, niet met die van drie jaar geleden. Zo snel gaan de ontwikkelingen namelijk.’

Zoekende jongeren

Zo heeft Jacobs een eigen praktijklocatie ingericht, waar mensen in opleiding de ruimte hebben om zelf installaties te maken. Manfred: ‘Vroeger liepen de jongens op de bouw mee met de hoofdmonteur. Dat is niet meer voldoende. We moeten ze gericht aandacht geven om ervoor het zorgen dat ze het vak echt leren. Het mooie is dat ze dat ook echt willen. Vroeger kwamen jongeren binnen en was hun eerste vraag wat ze konden verdienen. Nu zijn ze vaak nog zoekende, ze weten ook niet altijd zeker dat dit het werk is dat ze willen doen. Daardoor vinden ze andere dingen belangrijker. Dat zoeken werkt trouwens twee kanten op. Ik heb net iemand aangenomen die als kok werkte, maar zich juist bij ons beter op zijn plaats voelt. Wij geven de ruimte om een goede keuze te kunnen maken.’

Het zelf opleiden kan helpen om mensen zich sneller thuis te laten voelen in het bedrijf, zegt Freddy. ‘Door in de jongens en meiden te investeren, hopen we dat ze zich aan de organisatie hechten. We helpen hen elektrotechniek en werktuigbouwkunde op een prettige manier te ontdekken. Heeft iemand aan het einde van de opleiding een diploma, maar geen binding met ons, dan is onze missie mislukt. We hebben dan weliswaar bijgedragen aan een goede vakman, maar onderweg toch iets verkeerd gedaan.’

Zij-instromers

Toch is er geen ontkomen aan: er vallen mensen af. Dat de jeugd minder dan vroeger een helder toekomstbeeld heeft, leidt ertoe dat een investering soms voor niets is. René zag onlangs iemand vertrekken die nu een accountantsopleiding volgt, om maar een uiterste te noemen. Van de andere kant komen er juist ook veel zij-instromers, mensen die in tweede of derde instantie alsnog voor de installatiebranche kiezen. René: ‘Dat je in ons vak zo veel verschillende dingen kunt doen, maakt ons interessant. Zeker doordat we nieuwkomers ook stapje voor stapje begeleiden.’

Freddy zag de afgelopen jaren vooral instroom uit krimpende sectoren. ‘Bijvoorbeeld uit de retail of de horeca. Mensen met vaak een goede arbeidsethos die de onregelmatigheid in hun werk wilden doorbreken en bij ons goede mogelijkheden zagen.’ Hij ontvangt de nieuwkomers met open armen. ‘Er gebeurt zo veel in onze branche, dat we het soms bijna niet aankunnen. Zo veel nieuwe technieken, zo veel andere toepassingen. Er ligt een hele mooie opgave voor ons. Maar wel een waarbij we iedereen goed kunnen gebruiken.’

Auteur: Orkun Akinci
Fotografie: René Schotanus

Lees verder in het nieuwe NAC Zaken magazine.